یکی از میراث های بسیار گرانبهای مشترک ایران و پاکستان که هم اکنون زینت بخش کتابهای پاکستان شده، نسخه های خطی فارسی موجود در این کشور است بر اساس پژوهشی که در مورد کتابخانه های پاکستان در چهار استان پاکستان انجام یافته تعداد 258 کتابخانه مورد بررسی قرار گرفته که کتابهای موجود در آن کتابخانه ها 60/100 ( شست در صد به زبان فارسی، 25در صد عربی و بقیه به زبانهای اردو، پنجابی، سندی، پشتو، بلوچی، سنسکریت، ترکی و انگلیسی نگارش یافته است.

نسخه خطی موجود در آن کتابخانه صد و پنجاه هزار نسخه بر آورد گردیده که زبان فارسی در میان زبانهای آن نسخه های خطی، مقام اول را احراز کرده است، زبان عربی مرتبه دوم را دارد و به تناسب هریک از استانهای چهار گانه زبانهای اردو، پشتو، پنجابی و بلوچی مقام سوم را حائز می گردد. [1] 

د) : میراث مشترک زبان اردو:

« زبان اردو که از اختلاط واژه های فارسی بیشتر از حدود 60 در صد و زبان هندی قدیم  و در این اواخر زبان انگلیسی بوجود آمده و زبان مسلمانان شبه قاره را تشکیل داده یکی دیگر از مظاهر تأثیر زبان فارسی ... در شبه قاره محسوب می گردد.»

به عنوان نمونه این قطعه از سخن را ملاحظه کنید:

سلام علیکم،

آپ گامزاج گرامی کیساهی- یعنی: مزاج و حال گرامی شما چطور است؟

17/ربیع الاول میلاد رسول اکرم و امام صادق علیهم السلام هی.

« پیوستگی واژگانی زبان اردو و فارسی به اندازه‌ای است که با حذف واژه های فارسی و نیز واژه های عربی دخیل در فارسی که از راه زبان فارسی وارد زبان اردو گردیده است، امکان حیات برای زبان اردو نخواهد بود. زیرا گاهی در بعضی ابیات یا عبارات اردو بجز روابط و بخشی از افعال همه فارسی است. [2]»

نوشته( روبرت لانگ) در کتاب سرزمین و مردم پاکستان هم همین مطلب را تأیید می کند: «زبان عمومی، که هندوستانی یا اردو نامیده می شود - اردو در اصل به معنی زبان«لشکرگاه»است- به طور طبیعی به عنوان وسایل ارتباط میان سربازان و عامة مردم پدید آمد.

ه): سرود ملی پاکستان:

یکی از جالب توجه ترین اثر ماندگار (زبان فارسی) در پاکستان، سرود رسمی پاکستان است و شگیفتا از تأثیر زبان فارسی در شبه قاره، که سراینده این سرود، یعنی: حفیظ جالند هری(1982-1900م) با اینکه خود شاعر زبان اردوست، سرود ملی آن کشور را به زبان فارسی سروده است .                              

سرود سرزمین پاکستان:

پاک سرزمین شاد باد

کشور حسین شاد باد

**

تو نشان عظم عالی شان

ارض پاکستـــــــان

مرکز یقین شاد باد

**

پاک سرزمین کا نظام

قوت اخوت عوام

**

قوم، ملک، ســلطنت

پاینــده تابنــده باد

شاد باد منزل مرام.

**

پرچم ســـتاره و هلال

رهــبر ترقی وکمال

**

ترجمان ماضی شان، حال

جـــان اســـتقبال

سایه‌ی خدای ذوالجلال. [3]

و): کتابها:

به برکت رواج زبان فارسی در شبه قاره بود که بسیاری از کتابهای تاریخی معتبر که همه از جمله‌ای میراث مکتوب مشترک محسوب می گردد، در این خطه نگارش یافت که کوتاهی گفتار را در زیر به فهرست اندکی از آن بسیارها بسنده می کنیم:

1- اقبالنامه جهانگیری سه جلد- تألیف: معتمد خان میرزا محمد.

2- اکبر نامه - تألیف: ابوالفضل بن شیخ مبارک.

3- امیر نامه- تألیف: بساوان لال شادان.

4- آئین اکبری- تألیف: ابوالفضل.

5- آئین حیرت- تألیف: محمد مشیر.

6- پادشاه نامه- تألیف: عبدالحمید لاهوری.

7- تاریخ آل چنگیز- تألیف: منهاج الدین.

8- تاریخ سند- تألیف: محمد معصوم.

9- تاریخ عادلشاهی- تألیف: نورالدین قاضی سیدعلی.

10- تاریخ قادری- تألیف منشی قادرخان بیدری.[4]

11- و ...، که نویسند کتاب شست و هشت تا کتاب را ذکر کرده به علاوه کتابهای که اعم از داستانها و نظم ها که به فارسی بر گردانده شده اند و هم چنین تذکره ها که در هند به فارسی تالیف شده اند ، مؤلف کتاب یادگار هندوستان از 271عنوان کتاب و تذکره و ... نام برده است. [5]

[1]  آدرس همان ص 86- 87

[2]  آدرس همان ص 88

[3]  تنها علامت کا در این سرود اردو است.

[4]  یادگار هندوستان، دکتر رضا مصطفوی، ص 89- 105

[5]  آدرس همان، ص 89-105